2012, Volume 18, Issue 4

Poznawcze uwarunkowania zjawiska „pustego patrzenia”. Badania FRP

Agnieszka Fudali-Czyż¹, Piotr Francuz¹
-------------------------------------------------------------------------------------------------
¹Katedra Psychologii Eksperymentalnej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II


Autor korenspondencyjny: Agnieszka Fudali-Czyż; Katedra Psychologii Eksperymentalnej, Katolicki Uniwersytet Lubelski Jana Pawła II; email: a-czyz[at]wp.pl

Full text

Streszczenie

Dotychczasowe badania pokazały, że zadanie dostrzegania - nawet znacznych - zmian może stać się niezwykle trudne, gdy wprowadzaniu tych zmian towarzyszą chwilowe wzrokowe zakłócenia. Caplovitz i in. wykryli szczególny rodzaj tego zjawiska "ślepoty na zmiany". Określili oni mianem "pustego patrzenia" przypadki, w których ludzie nie dostrzegają zmian w scenie pomimo fiksowania wzroku bezpośrednio na obszarze zmiany. Celem badań prezentowanych w artykule było przetestowanie wpływu pojemności wzrokowej pamięci roboczej i wiedzy ekspertywnej na wielkość zjawiska "pustego patrzenia". Ponadto porównano zapis aktywności mózgu towarzyszący zjawisku "pustego patrzenia" z przypadkami detekcji zmiany. Przebadano 87 osób za pomocą metody FRP, która łączy analizę EEG z okulografią. Do prezentacji bodźców i pomiaru reakcji zastosowano aplikację napisaną w programie E-Prime. Wykazano, że wielkość zjawiska "pustego patrzenia" zależy od pojemności wzrokowej pamięci roboczej i wiedzy ekspertywnej. Wykazano również istotność interakcji tych dwóch czynników. Na podstawie wyników analizy zapisu FRP stwierdzono, że w próbach zakończonych detekcją zmiany wystąpiła znacznie większa amplituda fali lambda - neuronalnego korelatu uwagi - niż w próbach ze zjawiskiem "pustego patrzenia". Analizy zapisu FRP dają podstawę by przypuszczać, iż zjawisko "pustego patrzenia" związane jest z chwilowym brakiem koordynacji systemu okulomotorycznego i uwagi wzrokowej.

Słowa kluczowe

„ślepota na zmiany”, uwaga, pojemność wzrokowej pamięci roboczej, wiedza ekspertywna, elektroencefalografia, okulografia, change blindness, attention, working memory capacity, expertise knowledge, electroencephalography, eye-tracking